Vào ngày 5/6, sao Kim sẽ đi ngang qua mặt trời. Đây là sự kiện hiếm có đã không xảy ra từ năm 2004 và không xảy ra lần nữa cho đến năm 2117.
Giao hội là gì?
“Giao hội” xảy ra khi một thiên thể, ví dụ như một
hành tinh hoặc mặt trăng, đi qua phía trước một thiên thể khác nhìn từ
trái đất.
Điều gì sẽ xảy ra vào ngày 5/6/2012?
Vào ngày 5 tháng 6, 2012, sao Kim sẽ đi ngang qua mặt
trời bắt đầu tại thời điểm được chỉ ra ở phía bên phải. Đây là sự kiện
hiếm có đã không xảy ra từ năm 2004 và không xảy ra lần nữa cho đến năm
2117.
Sử dụng kính để quan sát giao hội như thế nào cho an toàn?
Khuyến cáo: Đừng bao giờ nhìn lên mặt trời mà không mang các thiết bị bảo vệ mắt! Rất dễ bị thương nặng và thậm chí có thể bị mù mắt.
Các tấm lọc mặt trời tự chế ở nhà hoặc không được kiểm
tra, ví dụ kính chống khói, các tấm film đã rửa, hoặc đĩa CD đều không
an toàn, vì những thiết bị này không bảo vệ chống lại các tia cực tím và
tia hồng ngoại có hại.
Kính quan sát giao hội sao Kim, nhật thực hay các hiện
tượng tương tự được chế tạo từ vật liệu tráng nhôm 2 lớp chống trầy
xước có thể lọc được 99,999% bức xạ mặt trời, bao gồm cả các tia có hại
như tia cực tím và tia hồng ngoại. Những kính này chỉ dùng để quan sắt
bằng mắt thường.
Trước khi quan sát mặt trời, luôn phải kiểm tra kính
quan sát của bạn. Đưa chúng lên quan sát một nguồn sáng nhân tạo nào đó
và tìm xem có lỗ thủng, vết trầy xước hay vết mòn nào không.
Nếu bề mặt bị hư hỏng, thì đừng dùng kính đó để nhìn
lên mặt trời. Bảo quản các phần quang học của kính quan sát giữ chúng
cách xa nơi ẩm bụi hay các vật thể sắc nhọn.
Tại sao giao hội lại quan trọng?
Trong những thế kỷ 17 và 18, giao hội của sao Kim giúp
các nhà thiên văn có những đo đạc chính xác đầu tiên về khoảng cách đến
mặt trời. Nhiều nhân vật nổi tiếng đã tham gia vào những công việc này,
bao gồm cả thuyền trưởng Cook, người đã quan sát giao hội vào năm 1769 ở
Tahiti.
Ngày nay, các nhà thiên văn sử dụng giao hội để tìm
kiếm hành tinh quay quanh các ngôi sao ngoài hệ mặt trời. Chúng ta gọi
những hành tinh này là "hành tinh ngoại".
Làm thế nào chúng ta có thể sử dụng giao hội để tìm các hành tinh khác giống trái đất?
Tưởng tượng chúng ta đang nhìn vào một ngôi sao ở xa
có các hành tinh quá nhỏ quay xung quanh mà chúng ta không thể nhìn thấy
được. Khi một trong những hành tinh này đi ngang qua giữa chúng ta và
ngôi sao - có nghĩa là khi hành tinh giao hội với ngôi sao - ngôi sao mờ
đi một ít.
Bằng việc đo đạc độ mờ và thời gian độ mờ ngôi sao,
các nhà thiên văn có thể tính toán được khối lượng, kích thước của hành
tinh và khoảng cách ngôi sao mẹ.
Điều này cho phép chúng ta biết hành tinh có nhỏ như
trái đất hay không và liệu nó có đang nằm ở khoảng cách thích hợp đến từ
ngôi sao để nó không quá nóng mà cũng không quá lạnh cho sự sống phát
triển.
Chu trình giao hội của sao Kim năm 2004. Những chấm đen là sao Kim ở các thời điểm khác nhau khi nó băng qua mặt trời (Nguồn: Credit: A. Cerezo, P. Alexandre, J. Merchán, and D. Marsán.) |
Các nhà thiên văn đóng góp như thế nào để nghiên cứu các hành tinh ngoại?
Các nhà thiên văn đã có những đóng góp to lớn trong nghiên cứu những hành tinh ngoại.
Vào những năm 1970 và 1980, Gordon Walker và Bruce
Campbell đã lần đầu tiên phát triển thành công kỹ thuật tìm kiếm hành
tinh ngoại xung quanh các sao giống mặt trời.
Nhà thiên văn người Canada David Charbonneau đã là
người đầu tiên phát hiện ra hành tinh ngoại đang giao hội - sử dụng kính
thiên văn 10 cm giống như bạn có thể có!
Tiến sĩ Charbonneau cũng là thành viên của nhóm nghiên
cứu đầu tiên phát hiện tầng khí quyển của một hành tinh ngoại, là chìa
khóa quan trọng để tìm kiếm các hành tinh ngoại mà có thể có sự sống.
Cảm hứng nghiên cứu khí quyển của các hành tinh ngoại
đến từ Dimitar Sasselov là học trò của Sara Seager tại đại học Toronto.
Jason Rowe đã giúp đỡ nhóm tìm kiếm hành tinh bằng kính thiên văn không
gian Kepler hiện đã xác định được 61 hành tinh ngoại và tìm ra hơn 2300
ứng cử viên khác.
Nhà thiên văn của đại học Toronto Ray Jayawardhana và
cựu sinh viên Bryce Crolll đang sử dụng các kính thiên văn trên mặt đất
để đo đạc thành phần hóa học của các hành tinh ngoại.
Một nhóm người Canada gồm Christian Marois, David
Lafreniere, Rene Doyon, và Bruce Macintosh, đã chụp được bức ảnh thực tế
đầu tiên của hệ các hành tinh ngoại.
Tiến sĩ Jayawardhana, tiến sĩ Lafreniere và Marten van
Kerkwijk của đại học Toronto đã công bố bức ảnh đầu tiên của một hành
tinh ngoại quanh một ngôi sao giống như mặt trời.
Tương lai nào cho việc khám phá hành tinh ngoại?
Ngày nay, các nhà thiên văn tại Viện thiên văn và vật
lý thiên văn Dunlap (DI) tại đại học Toronto đang xây dựng kính thiên
văn tại vùng thượng cự bắc Canada.
Họ hy vọng sẽ tận dụng được đêm dài và bầu trời trong veo bắc cực để xác định nhiều hành tinh ngoại mới đang giao hội.
Nhóm Canadian và Mỹ dẫn đầu bởi tiến sĩ Macintoh và
giám đốc viện DI James Graham đang chế tạo máy chụp hình tinh Gemini
(GPI), camera tiên tiến nhất từng được chế tạo hiện nay để chụp ảnh và
phổ của các hành tình ngoại. Phần lớn GPI được chế tạo tại Viện vật lý
thiên văn Herzberg tại Victoria.
Sao Kim giao hội với Mặt trời vào tháng 6 năm 2004 và tháng 6 năm 2012 |
Có thể bắt đầu quan sát hiện tượng này vào ngày 6/6/2012 tại một số nơi:
Amman, Jordan | 01: 06: 10 AM (GMT +3) |
Muscat, Oman | 02: 08: 24 AM (GMT +4) |
Uzbekistan | 03: 07: 29 AM (GMT +5) |
Thimphu, Bhutan | 04: 10: 13 AM (GMT +6) |
Ha Noi, Vietnam | 05: 11: 41 AM (GMT +7) |
Beijing, China | 06: 10: 05 AM (GMT +8) |
Tokyo, Japan | 07: 10: 58 AM (GMT +9) |
Yakutsk, Russia | 08: 07: 52 AM (GMT +10) |
(Nguồn: transitofvenus)
Đường cong này chỉ ra độ mờ của ánh sáng từ ngôi sao GJ 1214 khi nó giao hội bởi một hành tinh ngoại siêu trái đất. |
Hoàng Thanh Phi Hùng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét